22 Nisan 2004 tarihinde, tüm dünyadan genç kullanıcıların Flash Player destekli oyunlar oynayıp chat odalarında muhabbet ettiği o dönemde, Liisa Wang adlı bir kadın kızların 'erkeklerin oynadığı ateş etmeli ve öldürmeli oyunlardan uzaklaşabileceği' bir yere sahip olması için Paperdoll Heaven'ı kurdu. Paperdoll Heaven aslında Liisa'nın kağıt bebek tasarımlarını koyduğu kişisel bir web sitesi olma niteliği taşıyordu. Ancak site o kadar popülerleşmişti ki Liisa oğluyla beraber bu siteyi yükseltip tam anlamıyla bir bebek giydirme sitesine dönüştürmeye karar verdi. 2000lerde yüzlerce popüler bebek giydirme sitesi yer alırken bu site hepsini solladı ve 16 yıl sonra bile aktif bir platform haline geldi. Peki tüm bu süreç nasıl oldu ve bu kadar büyük bir platform zamanla nasıl etkisini yitirmeye başladı?
 |
| Meapte Stardoll |
2004-2006 arasında Paperdoll Heaven'ın trafiği her geçen gün daha fazla arttı, site büyük şirketlerin ilgi odağına girdi. 2005 yılında sitenin adı Stardoll olarak değişti ve üyelik seçeneği eklendi. Ama bu süreçte yapılan en büyük değişiklik Temmuz 2006'da siteye Medoll özelliği ve Starplaza'nın eklenmesiydi. Dönemin trendlerine uygun olarak Fudge, Folk, Pretty in Pink, Rio, Fallen Angel, Voile ve Tingeling mağazaları hazırlanmıştı. Örneğin Rio daha çok R&B yıldızlarının tarzına yakın ürünleri getirirken Fallen Angel gotik tarza yönelikti. Bu da dünya üzerinde bambaşka tarzlardan hoşlanan genç kullanıcıların siteye ilgi göstermesini sağladı. Mashable'ın haberine göre Stardoll 2006'da 200'den fazla ülkeden 1.2 milyon ayrı ziyaretçiyi sadece bir haftada çekebiliyordu. Ancak bu inanılmaz ilginin tek sebebi bebek giydirmek değildi. Stardoll, yukarıda bahsi geçen yüzlerce popüler bebek giydirme sitesinden farklı olarak kullanıcılarına geniş bir sosyalleşme ve sanal ün imkanı sunuyordu. Zamanla siteye yeni dil seçenekleri, klüpler, ziyaretçi defterleri, sahneler eklendi. Bunun yanı sıra kullanıcıların Medolllarının sahip olduğu Suitler vardı ve kıyafetler otomatik sürüklenmiyor, istenilen şekilde giydirilebiliyordu. Oyunun sosyalleşme şansı ve kendilerine ait özel bebekleri istedikleri gibi giydirme olanağı Stardoll'un önlenemez yükselişinin en büyük sebepleri oldu. Stardoll, kullanıcılarına kendilerini ve tarzlarını ifade edebilmenin geleneksel oyun yöntemlerinden uzak, animasyon biçiminde bir versiyonunu sunuyordu ve dönemin internetle haşır neşir olmuş neslinin beklentilerini tam anlamıyla karşılıyordu.
2007'de Stardoll ekibi dünyaca ünlü isimleri Real Celeb statüsüyle Stardoll'a taşımaya başladı. Avril Lavigne, Hilary Duff, Olsen İkizleri, Pussycat Dolls ve daha pek çok ismin kendine ait Stardoll sayfası açıldı ve bu isimlerle soru cevap gibi büyük etkinlikler yapıldı. 10 milyonuncu kullanıcıya Hilary Duff'ın özel tebrik videosu gönderildi ve uzman bir Stardoll stilisti aynı kişinin suiti ve sanal dolabını oluşturup düzenlemek için o kullanıcıyla çalıştı. Yine aynı dönemde oyuna Stardesign ve şu an en sevilen markalardan DKNY geldi. Stardoll CEO'su Mattias Miksche bu durumu "Kullanıcılarımız sitede gerçek markaları istiyordu. İlk günden beri kullanıcılarımızdan e-postalar alıyorduk." olarak yorumladı. Ekip, 10 milyon kayıtlı kullanıcı arasında en popüler 100 markanın bir derlemesini yaptı ve DKNY'a benzer farklı sanal mağazalar yapmak konusunda birkaç başka şirketle iletişimde olduklarını Reuters'a açıkladı.
 |
| Memoires of a Medoll |
2008 yılı, Stardoll'un zirve yıllarından biriydi. Limited Edition'ın ilk koleksiyonunun gelmesiyle beraber Stardoll kullanıcıları limitli ürün, değerli ürün ve nadir ürün gibi kavramlarla tanıştılar. "Rare" anlayışı, oyunda bambaşka bir yazıya tek başına konu olabilecek kadar büyük yer edindi. Tüm bunlar oyun içerisinde koleksiyon yapma geleneğini başlattı. Oyun içindeki koleksiyonerler oyunun en konuşulan isimleri haline geldi. Oyunun en ünlü isimlerine kullanıcılar arasında 'Elite' deniyordu. Eliteler, Stardoll'un kendi it-girlleriydi. 2000lerin kendine has paparazzi ve dedikodu anlayışı Stardoll kullanıcılarını bloglara taşıdı ve dedikodu blogları açıldı. Bu blogların istemeden de olsa dünya devi dergilere stajyer ve yazar yetiştirmiş olabileceğini düşünüyorum, çünkü bahsi geçen isimlerin blogları aradan geçen 12 yıla rağmen büyük keyifle okunabiliyor :P Stardoll kendi tarihi boyunca skandallardan ve olaylardan sıyrılamadığı için bu blogların malzemesi hiç eksik olmuyordu. Bunun yanı sıra Elitelerin dedikoduları, değerlendirilmeleri yapılıyor; yeni Eliteleri bulabilmek için listeler yapılıyordu. Stardoll topluluğu bu blogları hevesle takip etti ve belki de birçoğu o Elite arkadaş gruplarına dahil olmak için uğraştı.
Bu kısımda Stardoll'un Türkiye ve dünyadaki yükseliş kısımlarını ayırmam gerekiyor, çünkü Stardoll'un Türk kullanıcıları dedikodu bloglarını dünyadaki diğer kullanıcılar gibi kullanamadılar. Hatta kullanıcıların çoğunun yaşı çok küçük olduğu ve yabancı dil bilmedikleri için bu bloglardan ve Elitelerden haberdar bile olmadılar. Stardoll, Türkiye'de daha farklı bir yükseliş gösterdi. Özellikle 2008 yılında Türkiye'den Stardoll'a ciddi bir kullanıcı akışı oldu, ama Stardoll Türkiye bir topluluk olarak asıl çıkışını 2010 yılında yaptı. Oraya biraz sonra geleceğiz.
Stardoll özellikle 2008 yılından itibaren çocuk ve genç kesime hitap eden her türlü dizi, film, kitap, oyun gibi ürünün promosyon merkezi haline geldi. Tüm dünyadan kullanıcıları olduğu için hem dünyaca ünlü hem de yerel bazda ünlü pek çok şirket Stardoll'la anlaşmalar yapıp etkinlikler düzenliyordu. Bu da bir başka Stardoll efsanesi bedavaları beraberinde getirdi. Bedavalar, Stardoll'un bu kadar popüler olmasının en büyük etkenlerinden biri oldu. Stardoll'un dedikodu blogları gibi bir o kadar bedava blogları da vardı. Bu bedavalar farklı ülkelerden gelen promosyonlar olduğu için her ülkede açık değildi, bu da oldukça genç yaştaki kullanıcıların proxy ile tanışmasının sebebi oldu.
2009'da Stardoll'un Youtube kanalı kuruldu ve Stardoll ekibinin gittiği galalar, röportajlar ve Stardoll TV yayınlanmaya başladı. Oyun içinde yapılan büyük etkinlikler ve yarışmaların da etkisiyle kullanıcı sayısı 40 milyona ulaştı.
 |
| Meapte Stardoll |
2010 yılında Stardoll büyük bir değişikliğe giderek site arayüzünü yeniledi. İlk tribute mağazası geldi, ilk Miss Stardoll World yapıldı ve Mortal Kiss efsanesi başladı. Stardoll bloglarının yanı sıra klüpler de gittikçe popülerleşiyordu. Harry Potter ve Twilight gibi dönemin en büyük hayran kitlesine sahip serilerinin klüplerinin yanı sıra -Türkiye için Grup Hepsi ve Winx :)- OriginalClub ve FashionClub gibi klüpler de çok popülerdi. RPG klüpleri ve "okul" klüpleri de kullanıcıların favorileri arasındaydı. Miss Stardoll World'ün büyük başarısı oyunda rekabeti artırdı ve kullanıcıları iyice oyuna bağlar hale getirdi.
 |
| Stardoll Magazine Turkey |
Türkiye Stardoll topluluğu için yukarıda dönüm noktası dediğim 2010 yılında, Stardoll'da uzun süre Türkiye temsilciliği ve editörlüğü yapan Eda.Stardoll oyuna katıldı. "Türkiye'nin Callie'si" Eda.Stardoll, oyuna katılan Türk kullanıcıları 10 yıldır hoş geldin mesajıyla karşılıyor :)
Türk kullanıcılar da blog geleneğini asla bozmadılar: Stardollcufecir, cute_949 ve J-Stardoll-TR gibi kullanıcılar arasında efsaneleşmiş bloglar kuruldu. Stardoll'un Türk kullanıcıları genel olarak yabancı dil bilmediği için bu bloglar sayesinde bedavaları nasıl alabileceklerini öğreniyor ve Stardoll haberlerine erişiyorlardı. Stardoll Türkiye topluluğunda Miss Stardoll World ve Callie's Crew dönemlerine kadar dünya genelinde Stardoll'da Elite anlayışına denk gelecek bir popülerlik anlayışı yoktu. Ancak MSW ile beraber perilice2 ve ceren.gk, ve onların kendi çevreleri oyun içerisinde çok büyük bir yükseliş gösterdiler. Özellikle ceren.gk, şu an bile pek çok kişinin hatırladığı çok ünlü bir isim haline geldi. Bu da seveni olduğu kadar sevmeyenlerinin de olmasını sağladı tabii.
Yavaş yavaş Facebook'a taşınan Stardoll Türkiye topluluğu burada Stylecılar ve Lifecılar olarak ikiye bölündü. Şimdi dönüp bakınca gülüp geçinen komik tartışmalar, o dönemde kullanıcılar için çok önemliydi. Klüpler de aynı şekilde hiç olmadığı kadar aktifti ve Stardoll kendi ünlülerini yaratmıştı. Bu süreçte oyuna gelen Royaltylik, Starcoins, Stardesign Hair, Stardesign Jewelry, Harrods, yeni lüks suiteler, Starmovie, Styling Studio ve çok daha fazlası oyunun keyfini iyice artırdı ve kullanıcılar yaratıcılıklarını ortaya çıkartmaya başladılar. Oyunun ilk tasarımcıları ortaya çıktı. Stardoll Cut It! ve Fashion Spin gibi kendi mobil oyunlarını yayınlamaya başladı ve bunlar da kullanıcılardan büyük ilgi gördü.
2010-2014 yılları arası, pek çok kullanıcının aktif bir şekilde Stardoll'u oynadığı ve Stardoll'un kullanıcı sayısını sürekli olarak artırdığı, yükselişin zirvesine çıktığı yıllar oldu. Mart 2014 itibariyle Stardoll 300 milyon kullanıcıya ulaştı. Ocak 2016'da ise 400 milyon kullanıcıya ulaştı. Bu da muhtemelen Stardoll'un önlenemez yükselişinin pik noktası oldu çünkü 2 yılda 100 milyonluk bir artış sonrası, 2016'dan bu yazının yazıldığı tarih olan 10.06.2020'ye kadar 4 yılda sadece 50 milyonluk bir artış olabildi. Peki sürekli ikiye katlanan üyelik artışının ardından bu düşüş nasıl oldu?
Öncelikle 2016 yılında Stardoll'un bağlı olduğu Stardoll AB şirketi büyümeye giderek Glorious Games AB'ye dönüştü. Şirket, 2016'dan bu yana Clique adındaki online alışveriş sitesi dışında hep mobil oyunlar yayınladı. Şu an tüm bu mobil oyunlar ve Clique kapatılmış durumda. Bu da büyümeye gitmiş bir şirketin başarısız yatırımları sonucunda en başarılı oyununda küçülmeye gitmesine neden oldu. Birkaç yıl öncesine kadar oyunda pek çok ülke kendi Staff üyesine sahipken ve her kullanıcı kendi dilinde bir topluluğa hitap edebiliyorken şimdi bu imkanlar yalnızca İngilizce ve Portekizce olarak kullanılabiliyor. Bu küçülme beraberinde oyundaki güncellemelerin azalmasını ve kullanıcı performansının düşmesini de getirdi.
Adobe Flash Player'ın kademeli bir şekilde güncellemelerine son verecek olmasının duyurulması da Flash destekli Stardoll'un kullanıcılarını şüpheye düşüren konulardan biri oldu. 2017 yılında Stardoll'u Flashsızlaştırma çalışmalarına başlandı, ancak 2017'den sonra bu çalışmalar gözle görülecek bir şekilde devam etmedi ve Stardoll ekibi bu konudaki sorulara net cevaplar vermedi. Ayrıca 2010lardan itibaren mobil oyunların yükselişine rağmen Stardoll'un mobil uygulaması Access oyuna tam erişimi hiçbir zaman sağlamadı ancak eskiden olan ziyaretçi defteri yanıtlama gibi özellikler de uygulamadan kaldırılınca Stardoll'un resmi mobil desteği sıfıra yakın bir hale geldi. Bu da kullanıcıları Puffin adlı uygulamaya yöneltti ancak tabii ki bu yeterli değildi. Çünkü geçen yıllara rağmen Stardoll'da performans yükselten bir yenilik olmuyor, bunun yanında etkinlikler ve yarışmalar hem sayı bakımından hem de ödüllendirme bakımından azalıyordu. Örneğin 2013 yılında Stardoll MSW kazananına Superstarlık ve para gibi klasik ödüllerin dışında iPad Mini dahi hediye ediyorken 2019 yılında aynı yarışmanın kazananının ödülü 1 yıllık Superstar üyelik ve 1000 Stardollar ile sınırlıydı.
Ancak bu düşüşün belki de en büyük sebebi, Stardoll ile beraber kullanıcılarının da büyümesiydi. Çocukluklarını Stardoll'da geçiren kullanıcılar liseye, üniversiteye geçtikçe ve hatta iş hayatına atıldıkça gerçek hayatın sorumlulukları sanal dünyaya ağır bastı. Stardoll hala yeni oyuncu çekme potansiyeline sahip ancak altın yıllarının yanında esamesi okunacak düzeyde değil. Ayrıca mobil oyunların ve Tiktok gibi uygulamaların çağında teknik açıdan nadir güncellenen, mobil desteği olmayan, Flash konusunda net bilgi veremeyen, yeni nesle hitap edecek reklam ve promosyon yollarını da kullanmayan Stardoll'un yeni kullanıcı çekememesi şaşırtıcı değil. Ki Stardoll birkaç yıl öncesine kadar sosyal medya hesaplarını çok aktif kullanan bir platformdu. Şu an üyelerin Staff ile iletişim şansı eskiye kıyasla çok daha fazla olsa da sosyal medya kullanımı hiç bu kadar dipte olmamıştı. Bu da Stardoll ekibindeki küçülmenin bir başka sonucu olabilir.
COVID-19 salgını ile gelişen sosyal izolasyon süreci tüm dünyanın internet kullanımını artırdığında bu elbette Stardoll'u da başlangıçta olumlu etkiledi. Bunun en bariz göstergelerinden biri üye sayısı normal dönemde her geçen gün azalan Royalty Club'ın mart-nisan civarında çok uzun zaman sonra ilk defa 10 bin üyenin üstüne çıkabilmesiydi. Ancak bu da Stardoll'un karantina dönemindeki iletişimsizliği ve başarısız koleksiyonlarıyla beraber uzun sürmedi ve eski haline geri döndü.
Tüm bu olumsuzluklara rağmen, 2016'daki pik noktasından sonra Stardoll'u ayakta tutmayı en çok başarabilenler Stardoll'un tasarımcıları oldu. Şu an gelen sıkıcı koleksiyonlara ve belirsizliklere rağmen oyun yine de ilgi çekebiliyorsa bunun en büyük sebebi tasarımcıların sürekli kendilerini geliştirerek çıtayı yukarı çekmesi. Bu yüzden topluluk olarak oyunun yetenekli ve yaratıcı kesimine çok şey borçluyuz :)
Siz Stardoll'u ne zamandır oynuyorsunuz ve geçirdiğiniz yıllarda gördüğünüz olumlu-olumsuz değişimler neler? Oyunun geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi bizimle paylaşırsanız çok mutlu oluruz!
Yorumlar
Yorum Gönder